مرکز روانشناسی کودک

مشاوره کودک و مشاوره نوجوان توسط روانشناس کودک و نوجوان

کودکان نیز مانند بزرگسالان باید از مشاوره و روان درمانی بهره مند شوند. مشاوره به کودکان و نوجوانان کمک می کند تا یاد بگیرند که چگونه مسیر درست را در زندگی پر از هیاهو و اتفاقات خوب و بد، شناسایی کنند، مهارت های کمک خواستن و ابراز احساسات را بهبود بخشند و توانایی حل مسئله را افزایش دهند. کودکان نیز مانند بزرگسالان استرس، تنش، افسردگی، سردرگمی و ناخوشنودی را تجربه می کنند. به عنوان مثال، استرس های رایج برای کودکان شامل مسائل مدرسه و خانواده است. عوامل استرس زای مدرسه ممکن است شامل تکالیف بیش از حد یا دشوار، اضطراب امتحان، فشار همسالان، قلدری و مشکلات یادگیری باشد. مسائل خانوادگی ممکن است شامل مشاجره والدین، طلاق، نقل مکان، خواهر و برادر جدید، بیماری شدید، مرگ، از دست دادن و انتقال باشد. علاوه بر این، تغییرات در رفتار کودکان شما (مانند بی توجهی، بحث، کناره گیری) یا احساسات (مثلاً  افسردگی، عصبانیت و خشم، نگرانی و اضطراب) ممکن است نشانه ای باشد که کودکان و نوجوانان ممکن است به سبب آن به کمک نیاز داشته باشند.

هدف از مشاوره کودک و نوجوان چیست؟

اهداف درمانی مشاوره کودکان و نوجوانان، شامل تعیین راهکارهایی برای پاسخگویی به نیازهای کودک و خانواده او است. به طور کلی، برنامه های درمانی کودک و نوجوان اهداف متعددی دارد. در حالی که ما برای کاهش علائم آن مشکلات تلاش می کنیم. ما همچنین موظف به انجام اموری برای بهبود منابع اجتماعی و عاطفی کودک می شویم. ما برای ایجاد محیطی تلاش می کنیم که در آن کودکمان احساس امنیت کند و از تهدیدهای واقعی یا درک شده از خود محافظت کند. سپس با او همکاری می کنیم تا زمینه های پریشانی او را شناسایی کنیم، احساساتش را با افزایش واژگان عاطفی  بررسی و بیان کنیم و راه های مثبت برای مقابله و پیشرفت در محیط را بهبود دهیم.

چه زمان باید کودک خود را نزد روانشناس ببریم؟

1. زمانی که کودک سرکشی می کند

اگر با رفتار فرزند خود در داخل و خارج از خانه مشکل دارید، این می تواند نشانه ای از نیاز به یک مشاوره باشد. بسیاری از کودکان احساسات خود را از طریق رفتارهای منفی، مانند مشاجره، بازی کردن، صحبت کردن، یا دعوا کردن با خانواده و دوستان ابراز می کنند. قبل از اینکه آن ها را تنبیه کنید، به این فکر کنید که صحبت با یک  متخصص ممکن است راه حل بهتری باشد. با معلمان و دوستانی که هر روز با فرزندتان در ارتباط هستند، در ارتباط  باشید. به آن ها بگویید که نگران رفتار فرزندتان هستید که  اگر متوجه رفتارهای غیرعادی و نافرمانی شدند، به شما اطلاع دهند.

2. تغییر ناگهانی در علایق و عادات معمول کودک

هر گونه تغییر در علایق یا عادات روزانه فرزند شما می تواند نشان دهنده این باشد که او ممکن است به مشاوره نیاز داشته باشد. بیشتر اوقات، به راحتی قابل توجه است و به احتمال زیاد مفیدترین علامت است. اگر این تغییرات بیش از دو هفته ادامه داشت، برنامه‌ریزی برای ملاقات با یک درمانگر کودک را در نظر بگیرید.

3. نگرانی و غم بیش از حد

واضح ترین و مستقیم ترین نشانه ای که نشان می دهد کودک شما به کمک نیاز دارد، نگرانی و غم و اندوه بیش از حد است. اگرچه نگرانی و غمگینی احساساتی طبیعی هستند، اما بروز بیش از حد آن در کودکان و نوجوان امری جدی است. ممکن است ندانید که آیا فرزندتان مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد یا مشکلات مدرسه، غم و اندوه یا هر موقعیت عاطفی دیگری را پشت سر می‌گذارد، زیرا بچه‌ها سعی می‌کنند این چیزها را برای خودشان نگه دارند زیرا احساس خجالت می‌کنند.

4. انزوای اجتماعی

گوشه گیری کودکان از همسالان، اطرافیان و شاید از والدین نیز همیشه نشانه این است که چیزی درست نیست. همچنین باید متوجه کناره گیری فرزندتان از موقعیت های اجتماعی شوید. کودکان اغلب در مواقعی که مضطرب یا غمگین هستند از موقعیت های اجتماعی کناره گیری می کنند. اگر این به طور مداوم اتفاق می افتد و شروع به تأثیرگذاری بر روابط بین فردی آن ها می کند. اگر کودک شما خجالتی یا درونگرا است، این ممکن است نشانه ای از انزوای اجتماعی باشد. این ها برخی از راه هایی است که کودکان می توانند زمانی که ناراضی هستند از نظر اجتماعی خود را منزوی کنند.

5. خودآزاری

اگر کودک یا نوجوان شما هر گونه افکار یا احساس آسیب رساندن به خود دارد، باید فورا به دنبال کمک باشید. گاهی اوقات، این ممکن است ظریف و همراه با احساس درماندگی و تنهایی باشد. گاهی اوقات آشکارتر است و می توان آن را از طریق افکار خودکشی یا برش تشخیص داد.

در کودکان و نوجوانان درمان به چه شکل انجام می شود؟

 

نوع درمان و تکنیک‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان به مراحل رشد آن ها بستگی دارد. این تکنیک ها و انواع درمان، به هشت مرحله مهم تقسیم می شود.

1. دوران نوزادی

اعتماد یا بی اعتمادی؛ در این مرحله نوزادان به حد زیادی از توجه و مراقبت از طرف والدین نیاز دارند، که این باعث می‌شود آن ها اولین حس اعتماد یا بی اعتمادی خود را تجربه کنند.

2. اوایل کودکی

لجباز و مستقل یا خجالتی؛ در این مرحله کودکان نوپا و کوچک استقلال خود را بدست می‌آورند، آن ها دوست دارند تمامی کارها را خودشان به تنهایی انجام دهند. شخصیت منحصربفرد خود را پیدا کرده و بداخلاقی و لجبازی را شروع می کنند.

3. سال‌های پیش‌از دبستانی

نوآوری یا احساس گناه؛ کودک در این مرحله درباره قوانین و هنجارهای اجتماعی آموزش می بیند؛ یاد می گیرد که چه رفتارهایی خوب و چه رفتارهایی بد است. تخیل کودک دقیقا از همین نقطه شروع می شود. در عین حال لجبازی و بداخلاقی مرحله قبلی احتمالا ادامه پیدا می کند. روش اعتماد کردن بزرگسالان به کودک، آن ها را تشویق می‌کند که بطور مستقل عمل کنند، و تصمیم بگیرند. در اینصورت کودک در مورد انجام هر کار نادرست احساس گناه می کند، و در واقع متوجه می شود که کار او خوب بوده یا نه.

4. سن دبستان

سخت‌کوشی یا تنبلی؛ در این مرحله کودک روابط مهمی با همسالان خود ایجاد می‌کند، دوستان زیادی پیدا کرده و به احتمال زیاد فشار ناشی از تحصیل را هم احساس می‌کند؛ مسائل مربوط به سلامت روحی کودک از جمله افسردگی، اضطراب، ADHD و دیگر مشکلات ممکن است از همین مرحله شروع شود.

5. بلوغ

شناسایی شخصیت یا سردرگمی؛ سن بلوغ، سخت ترین مرحله رشد برای کودکان. همه ما کم و بیش در مورد این مرحله از رشد اطلاعاتی داریم. در این مرحله نوجوان به بالاترین سطح از استقلال دست پیدا می کند، شخصیت خود را می شناسد و می‌سازد. مشکلات در ارتباطات با دیگران و تغییرات ناگهانی عاطفی و فیزیکی در این مرحله از رایج ترین مشکلات هستند.

چرا باید در انتخاب مشاور کودک و نوجوان دقت کنیم؟

با توجه به موارد بالا حتما در نظر داشته باشید که مشاوره و رواندرمانی کودکان و نوجوانان امری بسیار مهم است و هر گونه اشتباه در انتخاب مشاور و سهل انگاری برای شروع درمان، آسیب های جدی را برای فرزندانمان به همراه خواهد داشت. زیرا که شخصیت ما بازتابی از کودکی ماست. دوران کودکی، دوران یادگیری مهارت‌ها، آموختن و پرورش است. بنابراین با حفظ سلامت روان کودک و به کار بردن شیوه‌های صحیح درمانی برای بهبود علائم نگران‌کننده یا بیماری‌های روانشناختی در کودک، می‌توان او را برای ورود به دوره نوجوانی و بزرگسالی سالم تر آماده کرد.
مشاوره و روانشناسی کودک به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های روان درمانی معرفی می‌شود که حساسیت‌های مخصوص به خودش را دارد. ارتباط با دنیای کودکان و ورود به جهانی که درون آن‌ها وجود دارد، کار آسانی نیست. از این جهت مشاوره و روان درمانی کودک به کمک والدین و کودکان آمده تا با شناخت دقیق دنیای کودکان، رفتارها و تفکرات آن‌ها، مدیریت رفتاری و دستیابی به سلامت روان را برای کودک امکان‌پذیر کند.

روانشناس کودک در هنگام صحبت با کودکان باید به چه نکاتی توجه کنند؟

1. سعی کنید در صحبت کردن خود از جملات ساده استفاده کنید.

2. احساس درونی خود را به کودک انتقال دهید.

3. با آرامش صحبت کنبد ولی محکم باشید.

4. از جملات پرسشی استفاده نکنید.

5. سوال تکراری نپرسید

6. سعی کنید کودک را با بازی و بحث های چالشی جذب کنید.

7. از مثال برای توضیحات خود استفاده کنید.

8. علایق کودک را بسنجید و در راستای آن ها عمل کنید.

9. اگر کودک وابسته است، مخاطب را والدین قرار دهید و همان صحبت ها را به والدین بگویید تا کودک جذب شود.

10. اگر کودک تحت هیچ شرایطی با شما همکاری نمی کند، سخت نگیرید و در انتخاب زمان با او همکاری کنید.

چه قدر زمان نیاز است که از مشاوره کودک درمان جواب بگیریم؟

در نظر داشته باشید که هر یک از کودکان با مشکلات متفاوتی از خفیف تا شدید رو به رو هستند و پیشرفت کار در درمان، معمولا به صورت خطی نیست. کودکان بسته به شخصیت ها و مشکلاتی که دارند به درمان واکنش نشان می‌دهند. برخی ممکن است در ابتدا رشد سریعی داشته باشند. سپس مدتی رشد آنها کاهش پیدا کند. برخی ممکن است در ابتدا سرعت پیشرفت آهسته‌ای داشته باشند و سپس این سرعت افزایش یابد. اما چیزی که مهم است این است که انجام مداوم و مرتب درمان قطعا تاثیر گذار خواهد بود. همچنین همه ی کودکان بسته به مشکلاتی که دارند، یک روند درمانی را مشابه هم دریافت نمی کنند و درمان و طول درمان در هر کودک کاملا با دیگری تفاوت دارد.

رایج ترین اختلالات روانی کودکان

1. اوتیسم

اوتیسم یا در خود ماندگی در اثر اختلال در روند رشدطبیعی مغز ایجاد می شود . علائم این بیماری در سنین بین ۲ تا ۳ سالگی قابل مشاهده می باشد. این بیماری باعث ناتوانی در برقراری رابطه اجتماعی با سایر کودکان می شود .

2. بیش فعالی

در قسمت جلویی مغز انسان ماده هورمونی به نام دفامین یا آدرنالین به اندازه کافی ترشح می شود که اگر میزان این ماده در مغز کم ترشح شود، اختلالی به نامبیش فعالی ایجاد می کند.

رایج ترین اختلالات روانی نوجوانان

1. اختلال اضطراب

باید توجه داشت که اضطراب با ترس متفاوت است . نوجوانانی که به این اختلال مبتلا می شوند دچار نوسانات خلق هستد . اضطراب جدایی یکی از انواع این اختلال می باشد که کودک ممکن است تجربه کند . به والدین برای کنترل این اختلال در کودک توصیه می شود:

  • کودک را تشویق کنند با حالت اضطراب خود مواجه شود .
  • عدم تقویت حالت های اضطرابی کودک
  • تقویت رفتارهای مواجهه در کودک

2. اختلال وسواس

یکی از اختلالات در نوجوانان وسواس، بخصوص وسواس فکری می باشد. این اختلال هم برای نوجوان و هم برای والدین آزار دهنده است. وارسی بیش از حد در اشیا و وسایل از نشانه های شایع این اختلال می باشد.

3. اختلال افسردگی

نوجوان افسرده دارای علائم ذیل می باشد:

  • احساس غم زیادی دارد.
  • خیلی کند هستند.
  • مانند قبل از انجام فعالیت ها لذت نمی برد.

4. اختلال یادگیری

هر دانش آموزی از بهره هوش طبیعی برخوردار است و مشکل بینایی ، شنوایی و حرکتی ندارد اما در یک درس یا بیشتر ضعف تحصیلی دارد که به آن اختلال یادگیری می گویند . توجه داشته باشید که این ضعف در یادگیری برای دوره موقت نیست و در چندین ماه مشاهده می شود .

5. اختلال سلوک

شروع این اختلال از نوجوانی سن 10 سالگی می باشد . یکی از اختلالات دشواری است که اگر شناسایی نشود و والدین به رواپزشک مراجعه نکنند می تواند خطرناک باشد و منجر به اختلال شخصیت شود .علائم این اختلال شامل :

  • نافرمانی به همراه شیطنت های زیاد
  • بیش از حد خشمگین شده و با والدین دائما در حال نزاع هستند.
  • خشم این نوجوان با هدف آزار و اذیت می باشد .
  • عدم درک احساسات اطرافیان
  • فرار از منزل و مدرسه